ديتابيس ( Database ) چيست و چه شغل ميكند؟
چنانچه در دنياي IT جديدوارد ميباشيد و ميخواهيد بدانيد پايگاه اطلاعات داده يا ديتابيس ( Database ) چيست؟ پس بايستي با يك مثالنمونهمثال بي آلايش شروع كنيم. تصور كنيد اتاقتان هيچ كمدي ندارد و شما مجبوريد هربار بين انبوهي از جامههايتان راه و روش برويد. نه خرقههايي كه براي بيرون رفتن مي پوشيد، جاي مشخصي دارااست و نه جامههاي راحتيتان! خرقههاي مجلسي و رسمي هم زير بقيهي لباسها مدفون شدهاند.
حالا در صورتيكه يك كمد بياوريد، همهي خرقهها را تيمبندي نمائيد و با نظم و ترتيب توي كمدديواري بچينيد، ديگر مي توانيد بهراحتي هر لباسي را كه مي خواهيد پيدا فرماييد. درينوضعيت در حالتي كه لباسهايتان را «داده» فرض فرماييد، كمد ديواري لباس مي شود پايگاه داده (Database)!
درحالتي كه مي خواهيد در باب مضمون پايگاه داده چيزهاي بيشتر، دقيقتر و علميتري بدانيد، پس ادامهي اين مقاله را از بخوانيد. چون ميخواهيم به زبان معمولي، پايگاه داده را برايتان تعريف كنيم و از موادسازنده و كاربردهاي پايگاه داده بگوييم. پس در صورتيكه براي سرك كشيدن به دنياي دادهها آمادهايد، با ادامهي اين مقاله همپا ما باشيد.
تمجيد ديتابيس (پايگاه داده) به لهجه تخصصي و خودماني
در حالتي كه بخواهيم با گويش تخصصي ديتابيس Database را تمجيد كنيم مي بايست بگوييم:
«پايگاه داده گروهاي از دادههاي ذخيرهشده و ثابت مي باشد كه بهصورت يك سيستم، مبني بري يك ساختار معين و به طور صوري (با دست كم افزونگي) تعريف گرديده است. يك سيستم در اختيار گرفتن متمركز اين مجموعه را مديريت ميكند و ممكن ميباشد يك يا چند استفاده كننده بهطور همزمان از اين شركتي اطلاعاتي استفاده كنند.»
دست و پايتان را گم نكنيد! قبول داريم كه درك اين تمجيد اصلاً كار راحتي نيست. به اين ترتيب ما با يك تمجيد بسيار ساده به شما كمك ميكنيم تا ديتابيس و محتوياتش را يكجا و وا رفته قورت بدهيد.
در يك تعريف معمولي ميقدرت خاطرنشان كرد:
«ديتابيس يا پايگاه داده يا همان بانك اطلاعات، مجموعهاي از دادههاست كه در جدولهايي با ساختار منظم گروهبندي شدهاند. اين جدولها تمامي با هم ارتباط دارا هستند، طراحي سايت در مشهد هرچند ميتوانند جدا از يكديگر هم شغل كنند.»
پايگاه داده فقط در دنياي IT كاربرد ندارد، ما روزانه بارها و بارها با بانكهاي اطلاعاتي مختلفي سروكار داريم. اصلاً چرا شيوه دور برويم؟! همين ليست شماره تلفن تلفن همراهتان خودش يكپا بانك اطلاعاتي مي باشد!
مثالهاي زير هم نمونههايي از بانكهاي اطلاعاتي هستند كه دوروبرمان زياد ميبينيم:
آرشيو فولدرهاتيم اطلاعات دانشآموزان يك مدرسه يا دانشجوها يك دانشكدهذخيرهي اطلاعات مشتريهاي يك سازمانذخيرهي گزارشهاي فروش يك شركتبه اين ترتيب ميتوان اذعان كرد هر سيستمي كه حجمي از اطلاعات را بهصورت منظم و تيمبنديشده مراقبت كند رايا پارس يك ديتابيس به حساب مي آيد. خب برويم سراغ يك سوال و جواب اصلي!
چطور ميتوان به اطلاعات موجود در پايگاه داده (ديتابيس) دسترسي پيدا كرد؟همانطوركه گفتيم يك ديتابيس، بسته به حجم اطلاعات از تعدادي و يكسري جدول ساخته شده است. هر جدول هم سطر و ستونهايي دارد. يعني هر داده دقيقاً در يك جايگاه مشخص قرار ميگيرد كه در صورت نياز مياقتدار بهراحتي آن را پيدا كرد. به همين دليل با كمك ديتابيس، دسترسي به اطلاعات بسيار سادهتر مي گردد.
درواقع دراين دنيايي كه شب و روز گونه هاي و اقسام اطلاعات از رمز و كولمان بالا ميرود، به كار گيري از ديتابيسها به يك ضرورت تبديل شده است، آن هم به دو برهان بسيار اساسي:
نظم و يكپارچگي اطلاعاتدسترسي سهل به اطلاعاتپيشنهاد نوشتهي علمي: معرفي بدون نقص انواع لهجههاي نرم افزار نويسي
در يك پايگاه داده (ديتابيس) با چه مفاهيمي سروكار داريم؟ahrefs شما با هر ديتابيسي كه فعاليت نماييد از بي آلايش تا پيچيده، با چندين مفاهيم مشترك سروكار داريد. ما درين قسمت شمارا با مفاهيم اساسي ديتابيس Database آشنا ميكنيم.
داده (Data): دادهها نمودي از مفاهيم، دانسته ها، وقايع و پديدهها مي باشند كه از طريق مشاهده يا رسيدگي بهدست مي آيند.اطلاعات (Information): اطلاعات درواقع همان مفهمومي ميباشد كه بعد از پردازش بهصورت داده ذخيره ميگردند.موجوديت (Entity): موجوديت همان فرد، شي يا پديدهاي مي باشد كه دربارهاش اطلاعات عدهآوري گرديدهاست.صفت خاصه (attribute): هر ويژگياي كه يك موجوديت را از موجوديت ديگر مستقل كند، يك صفت خاصه به حساب ميآيد.اينك تماميي اين مفاهيم تخصصي بدقلق را در يك مثال ساده حل ميكنيم تا مثل يك استكان شربت شيرين، آن را سربكشيد.
بانك اطلاعات يك دانشكده را در لحاظ بگيريد. مفاهيم ديتابيس در اين سيستم، بدين صورت مي باشد:
موجوديت: دانشجو، مدرس، درسصفت خاصه: نام، نام خانوادگي، سال ولادت، نام درس، كد درس، تعداد واحد هر درس و …داده: عبارات و اعدادي كه اين اطلاعات را علامت ميدهند.اطلاعات: ثبتنام دانشجوها، گزينش واحد و نمرات هر دانشجوچند نوع ديتابيس وجود دارااست؟به حيث ميرسد كه بعد از اين كليه مثال و تمجيد وقتش رسيده كه از دنياي ملموس اطرافمان وارد دنياي صفرويكها شويم و ببينيم ديتابيسها به چه زباني حرف ميزنند.
درحقيقت، ديتابيسها با به كار گيري از زبانهاي مختلفي ايجاد مي شوند. اين وسط گويش SQL(Structured Query Language) از همگي داراي اسم و رسمتر و رايجتر است.
زبان SQL تنوع بسيار زيادي دارد و به شما اين امكان را ميدهد تا انواع دادهها را مديريت نماييد. نمونههاي زير شناختهشدهترين گونه هاي پايگاه داده از نوع SQL ميباشند.
Oracle: شركت اوراكل، در سال 1979 يك ديتابيس تعالي تجاري به نام Oracle RDBMS ساخت. اين ديتابيس كه به Oracle شهرت پيدا كرده، معمولاً در بانكها و سازمانهاي تعالي گزينه استعمال قرار ميگيرد.MySQL: MySQL يك سيستم مديريت داده بدونپول، ساده و كاربردي هست كه معمولاً براي طراحي سايت از آن استفاده ميگردد. اين سيستم هم از سال 2008 در چنگ شركت اوراكل قرار گرفته ميباشد.SQLite: SQLite يك سيستم مدير دادهاي ميباشد كه قابليت و امكان ساخت اپليكيشن گوشي و همينطور وبسايتهاي ديناميك را آماده ميكند.Microsoft SQL Server: سيستم SQL Server را شركت مايكروسافت طراحي كرده است. اين سيستم يك ديتابيس تجاري هست كه در سيستمهاي مبتني بر ويندوز از آن استفاده ميگردد.Sybase ASE: سيستم Sybase ASE را شركت SAP ارائه كرده است. ديتابيسي كه در زمينهي ايجاد كرد برنامههاي گران قدر خصوصاً برنامههاي تجاري و صنعتي كاربرد دارااست.Microsoft Access/ Excell: اكسل و اكسس هم از اپليكيشنهاي نامآشناي شركت مايكروسافت مي باشند كه احتمالاً خيليهايمان براي ذخيره و پردازش دادههايمان از اين اپليكيشنها استفاده كردهايم.بهتر ميباشد بدانيد كه گونه هاي ديگري از پايگاههاي داده وجود دارد كه با استفاده از گويش NoSQL ساخته و رئيس ميشوند. Foundation DB، OrientDB، RavenDB و MongoDB از مشهورترين پايگاه دادههاي NoSQL مي باشند. شركتهاي بزرگي مثل گوگل، شكلبوك، آمازون، لينكدين، سورس فورژ و اوبونتو از اين نوع پايگاه داده استفاده ميكنند. دراين نوع ديتابيسها، به جاي استعمال از زبان SQL، از زبانهاي JSON و XML به كارگيري ميشود.
يك سوال و جواب اساسي: 1) سيستم رئيس داده دقيقاً چيست و چه شغل ميكند؟ سيستم رئيس داده يا Database Management system (DBMS)، در بين ديتابيس و مدير ديتابيس ارتباط برقرار ميكند. درحقيقت DBMS از طريق لهجه SQL (يا هر زبان ديگري) دستورها مايحتاج را از رئيس دريافت و در پايگاه داده انجام ميكند.
2) پايگاه داده SQL و NoSQL چه فرقي با هم داراهستند؟ پايگاههاي داده SQLبه عامل استعمال از جدول (Table) براي دادههاي ساختاريافته مناسباند اما براي دادههاي حجيم و بدون ساختار (non- structured) تلاش ندارند. به همين برهان بعد از SQL، تكنولوژي جديدي بهنام NoSQL روي كار آمد تا اين نقص را رفع كند.
اجزاي اصلي ديتابيس چيست؟هر ديتابيس Database از اجزاي مختلفي درست شده است. اين اجزا مي بايست در كنار هم قرار بگيرند تا يك پايگاه به صحت فعاليت كند. در ادامه اين اجزا را يك كدام از يكي تفحص ميكنيم.
مشقت بارافزار: سختافزارها از موادتشكيل دهنده پردازشي به حساب ميآيند. هر بانك اطلاعاتي بسته به نيازش ممكن مي باشد از دشوارافزارهاي متفاوتي استفاده كند؛ مثلا سختافزارهاي ذخيرهسازي داده، سختافزارهاي ارتباطي، سختافزارهاي جانبي و …نرمافزار: نرمافزارها به كاربر اين قابليت و امكان را ميدهند تا با ديتابيس ارتباط برقرار كند؛ درست مثل يك پل ارتباطي. سيستمبرهان، نرمافزارهاي ارتباطي شبكه، نرم افزار مديريت ديتابيس و برنامهها در اين تيم قرار ميگيرند.استفاده كننده: كاربران افرادي ميباشند كه به روشهاي مختلفي با ديتابيس ارتباط داراهستند.
– اپليكيشننويسها (DBP): افرادي كه ساختار ديتابيس را طراحي ميكنند.
– طراحان ديتابيس (DBD): افرادي كه به كمك زبانهاي گوناگون به عنوان مثال SQL ديتابيسها را ميسازند.
– مدير پايگاه داده (DBA): افرادي كه تخصصشان، «دانش مديريت اطلاعات» ميباشد و ديتابيس را مديريت ميكنند.
– كاربران آخري (End users): اشخاصي كه از دادهها به كار گيري ميكنند.
توصيه نوشتهعلمي: وردپرس، ساخت سايت سواي نرم افزار نويسي
با ريز و درشت سيستم پايگاه داده (Database) آشنا شويدسيستم پايگاه داده مثل هر سيستم ديگري سلسله مراتبي داراست. در حالتي كه ميخواهيد به خوبي با اجزاي يك پايگاه داده آشنا شويد پس خوب ميباشد با سطوح مختلف اين سلسله هم آشنا شويد.
بيت: به كوچكترين واحد خيال (Memory) بيت مي گويند. بايد بدانيد عظمت ديتابيسها روي همين بيتهاي كوچك بنا شدهاست.بايت: هر 8 بيت، يك بايت را ايجاد ميكنند. هر بايت هم نشاندهندهي يك كاراكتر مي باشد.كاراكتر: كاراكتر يا نويسه، اولين واحد منطقي داده مي باشد كه آدم ميتواند آن را فهم و شعور كند. عدد، كلام يا هر نشان قراردادياي قادر است يك كاراكتر به حساب بيايد.فيلد: فيلد يا ميدان، يك گزينه از اطلاعات فرد، شي يا يك پديده هست.ركورد: ركورد يا سابقهي اطلاعاتي، از مخلوط يك سري فيلد بهوجود ميآيد. شرح اطلاعاتي در مورد فروش كالا يا مشخصات مشتري و يا مختصات يك محصول تمامي نمونههايي از يك سابقهي اطلاعاتي (ركورد) به حساب ميآيند.فايل: دسته ركوردهاي مرتبط با هم يك فولدر يا پرونده را شكل ميدهند.جدول: جدولها مهم ترين سطح يك ديتابيس محسوب ميگردند. هر جدول سطر و ستونهايي دارد كه در دادهها در آن ذخيرهسازي، گروهبندي و ساماندهي ميشوند.پايگاه اطلاعات: در نقطه نهايي، مجموعهي جدولها در كنار هم بانك اطلاعاتي يا ديتابيس را شكل ميدهند.
كاربرد ديتابيس چيست؟ديتابيسها چه كارهايي كه نميكنند!
مسلماً تا الان خودتان متوجه شدهايد كه كاربرد ديتابيس چيست؟
در واقع ميگردد اعلامكرد ديتابيسها بر پايهي چهار اصل عمل ميكند:
دريافتذخيرهجستجوگزارشدهيبه همين دليل ديتابيسها راجع بههاي متعدد كاربردهاي متنوعي دارند، ازجمله:
اعمال اشكال تركنشهاي بانكداريرزرو و فرصتبندي پرواز خطوط هواييثبتنام دانشجوها، گزينش واحد و ثبت نمره در دانشگاه و مراكز آموزشيثبت اطلاعات مشتريها، محصولات و فاكتورهاي داد و ستدثبت و محاسبهي حقوق نيروي كار بهيار و همدم كسورات مالياتي در شركتها وسازمانهاي متعددعلاوهبر سرويسهاي متفاوت، ديتايسها در سايتها و نرمافزارها هم كاربرد داراهستند، از جمله:
سايت آمازون داراي يك پايگاه دادهي بلندمرتبه از اطلاعات كتابهاست.نرم افزار تپسي، داراي ديتابيسي از اطلاعات رانندههاست.وبسايت آپارات، ديتابيسي پهناور از فايلهاي ويديويي داراست.
برچسب: طراحي سايت در مشهد،